Người thừa cân béo phì có tình trạng mỡ thừa tích tụ quá mức và có hại đến sức khỏe. Như vậy, bệnh béo phì sẽ thể hiện rõ ở cân nặng cơ thể so với trọng lượng tiêu chuẩn dựa vào chiều cao của người khỏe mạnh.
Điều này không có nghĩa là người bình thường không có mỡ thừa tích tụ mà trong cơ thể luôn có lượng mỡ cố định để cơ thể dùng khi cần thiết. Mỡ có thể chuyển hóa thành năng lượng cho hoạt động của các cơ quan và cơ thể, có khả năng giữ nhiệt và bảo vệ các cơ quan khỏi chấn động. Song khi lượng mỡ tích tụ này quá lớn, nó lại cản trở hoạt động của các cơ quan.
Chỉ số cân nặng BMI được sử dụng để phân loại bệnh thừa cân béo phì. Công thức tính chỉ số khối cơ thể này dễ dàng và đánh giá chính xác lượng mỡ trong cơ thể.
Chỉ số BMI = Cân nặng cơ thể / (Chiều cao x chiều cao) = kg/m2.
Cũng theo phân chia của tổ chức Y tế thế giới WHO, người trưởng thành bình thường có cân nặng vượt mức tiêu chuẩn như sau:
· BMI từ 25 - 29.9: thừa cân.
· BMI từ 30 trở lên: Béo phì.
Người béo phì thường tích mỡ thừa ở những bộ phận sau của cơ thể đầu tiên: bụng, eo, đùi, ngực, … Người béo phì ở mức cao mỡ sẽ tụ lại trên toàn cơ thể.
Nguyên nhân gây ra thừa cân béo phì
https://vienthammykorea.vn/beo-phi/
Thừa cân béo phì thường do sự không cân bằng ở năng lượng ăn vào và năng lượng tiêu hao.
Nguyên nhân gây ra thừa cân béo phì là do:
· Cân bằng bị mất giữa năng lượng nạp vào và năng lượng tiêu thụ. Khẩu phần năng lượng nạp vào vượt quá nhu cầu năng lượng cơ thể cần, do đó năng lượng bị dư thừa và được chuyển thành mỡ tích lũy trong các cơ quan, tổ chức.
· Yếu tố di truyền: Có những người mang một vài gen trong các nhóm gen như nhóm gen tăng sự ngon miệng, nhóm gen liên quan đến tiêu hao năng lượng, nhóm gen điều hoà chuyển hoá, nhóm gen liên quan đến sự biệt hoá và phát triển tế bào mỡ. Trong gia đình nếu cha hay mẹ hoặc thậm chí là cả hai đều béo phì thì khả năng con cái bị thừa cân sẽ rất cao. Nhiều người bị béo phì thừa cân do khả năng di truyền có tốc độ trao đổi chất chậm chạp, khó cải thiện.
· Sụn tuyến giáp: là vấn đề tuyến giáp không sản xuất đủ các hormone cần thiết cho cơ thể. Sự giảm hormone làm cho quy trình trao đổi chất bị ngưng lại, đồng nghĩa với lượng chất béo không được đốt cháy, là nguyên nhân dẫn đến tăng cân.
· Thiếu ngủ: Theo nghiên cứu nếu bạn hay bị thiếu ngủ 30 phút một ngày sẽ gia tăng nguy cơ thừa cân, béo phì lên tới 17%. Khi bạn ngủ không đủ, lượng ghrelin sẽ nâng lên khiến bạn thường xuyên cảm thấy đói, thèm đồ ăn chứa nhiều đường. Lâu dần sẽ dẫn tới mất kiểm soát khi thèm ăn, là nguyên nhân gây thừa cân, béo phì.
Người có nguy cơ cao bị thừa cân béo phì gồm có:
· Người gặp thói quen dùng đồ ăn nhanh, thức ăn nhiều năng lượng, sử dụng nhiều chất béo, đồ ăn chiên, rán, ăn không nhiều rau, uống nhiều nước ngọt, bia rượu ...
· Làm việc trong môi trường văn phòng tĩnh tại, ít vận động hoặc lười tập luyện cũng là nguyên nhân của béo phì.
· Những người hoạt động thể lực thường ăn thức ăn giàu năng lượng, khi họ thay đổi lối sống, hoạt động giảm đi nhưng vẫn giữ thói quen ăn nhiều cho nên bị béo phì.
Một số thói quen ăn uống dẫn đến béo phì
1. Ăn một ngày hai bữa
Chế độ ăn kiêng được sử dụng nhiều nhất cho người béo phì là mỗi ngày 2 bữa. Một số người có cuộc sống bận bịu và chỉ ăn khi đói, cũng có nhiều người ăn sáng có ít thời gian, và họ luôn cảm thấy rất đói trước bữa trưa.
Những người ăn không nhiều một bữa có nhiều khả năng tăng cân vì họ có cảm giác đói mạnh trong bữa ăn. Họ thích ăn nhiều đồ ăn có hàm lượng calo tăng như mì, bánh hấp, cơm và thức ăn ngọt để thỏa mãn mong muốn calo của não bộ khiến lượng đường trong máu nhanh tăng.
Vì vậy, để kiểm soát việc bổ sung vào cơ thể những thực phẩm nhiều calo và giảm được cân nặng, chúng ta nên chia nhỏ lượng calo đưa vào cơ thể hàng ngày thành 3 lần để tránh tình trạng quá đói.
2. Không ăn sáng
Nhiều người nghĩ rằng, nhịn ăn sẽ giảm được béo, hoặc đôi khi do quá bận, không kịp ăn sáng, rồi ăn bữa snags và bữa trưa cùng nhau. Thực tế thì đối lập, việc nhịn ăn sáng, sẽ kích thích cơ thể bổ sung năng lượng vào thời điểm khác, như làm ta ăn trưa hay tối nhiều hơn, ăn vặt nhiều hơn… để bù đắp phần năng lượng đã mất, dẫn đến làm tăng cân một cách không mong muốn. Nhịn ăn sáng còn có hại cho dạ dày và giảm tuổi thọ.
3. Ăn tối rất muộn
Thói quen ăn uống gây béo phì phổ biến thứ hai là ăn quá khuya, thường thấy ở những người làm việc quá giờ và ca đêm. Do ăn khuya, ít vận động, trao đổi chất chậm dẫn tới lượng calo này ăn vào sẽ tích lại dần trong cơ thể tạo thành mỡ.
Nếu không thể điều chỉnh thời gian ăn uống vì lý do công việc, có thể đem theo hộp cơm hoặc để một số đồ ăn tiện lợi ở văn phòng để tránh ăn quá muộn. Nếu đã qua 9 giờ tối, hãy chọn một vài đồ ăn không nhiều calo, chẳng hạn như súp hoặc rau.
4. Thói quen ăn hai thực phẩm nhiều calo
Những người béo phì thường không thích chọn thực phẩm giàu chất xơ và thực phẩm có nhiều protein, mà nạp vào bữa ăn của họ nhiều thực phẩm có nhiều tinh bột hơn, ví dụ như cơm và bánh mì, mì ramen với cơm rang, mì udon với cơm… dẫn tới lượng calo bổ sung vào cơ thể cao quá mức cần thiết.
Vậy nên, để tránh thừa cân béo phì, những người có thói quen ăn hai thực phẩm nên ăn nhiều rau hơn, ăn rau trước rồi mới ăn, để rau mang lại cảm giác no cố định và hạn chế ăn nhiều thực phẩm chủ yếu giàu tinh bột.
5. Chỉ ăn những thực phẩm chủ yếu giàu tinh bột
Có tác động đến sự tăng cân hơn việc ăn hai loại thực phẩm chính là chỉ ăn các loại thực phẩm chủ yếu. Như chỉ ăn duy nhất một loại thực phẩm như mì ống, mì ramen và cơm rang một ngày 2 bữa. Chỉ ăn các thực phẩm thiết yếu giàu tinh bột sẽ có sự tác động lớn về lượng đường trong máu và nhanh bị đói.
Thời điểm này cơ thể sẽ gia tăng nhu cầu ăn vặt giữa các bữa chính. Chủ yếu là mì, cơm rang và các món ăn khác thường sử dụng nhiều dầu mỡ và gia vị nên nhanh dẫn đến tăng cân. Với cách ăn này cũng có thể dẫn tới dinh dưỡng bị mất cân bằng và chuyển hóa chậm.
Vậy nên, một bữa ăn hợp lý nên có hai hoặc ba món, không những có rau mà chất đạm được cung cấp đủ.
Điều này không có nghĩa là người bình thường không có mỡ thừa tích tụ mà trong cơ thể luôn có lượng mỡ cố định để cơ thể dùng khi cần thiết. Mỡ có thể chuyển hóa thành năng lượng cho hoạt động của các cơ quan và cơ thể, có khả năng giữ nhiệt và bảo vệ các cơ quan khỏi chấn động. Song khi lượng mỡ tích tụ này quá lớn, nó lại cản trở hoạt động của các cơ quan.
Chỉ số cân nặng BMI được sử dụng để phân loại bệnh thừa cân béo phì. Công thức tính chỉ số khối cơ thể này dễ dàng và đánh giá chính xác lượng mỡ trong cơ thể.
Chỉ số BMI = Cân nặng cơ thể / (Chiều cao x chiều cao) = kg/m2.
Cũng theo phân chia của tổ chức Y tế thế giới WHO, người trưởng thành bình thường có cân nặng vượt mức tiêu chuẩn như sau:
· BMI từ 25 - 29.9: thừa cân.
· BMI từ 30 trở lên: Béo phì.
Người béo phì thường tích mỡ thừa ở những bộ phận sau của cơ thể đầu tiên: bụng, eo, đùi, ngực, … Người béo phì ở mức cao mỡ sẽ tụ lại trên toàn cơ thể.
Nguyên nhân gây ra thừa cân béo phì
https://vienthammykorea.vn/beo-phi/
Thừa cân béo phì thường do sự không cân bằng ở năng lượng ăn vào và năng lượng tiêu hao.
Nguyên nhân gây ra thừa cân béo phì là do:
· Cân bằng bị mất giữa năng lượng nạp vào và năng lượng tiêu thụ. Khẩu phần năng lượng nạp vào vượt quá nhu cầu năng lượng cơ thể cần, do đó năng lượng bị dư thừa và được chuyển thành mỡ tích lũy trong các cơ quan, tổ chức.
· Yếu tố di truyền: Có những người mang một vài gen trong các nhóm gen như nhóm gen tăng sự ngon miệng, nhóm gen liên quan đến tiêu hao năng lượng, nhóm gen điều hoà chuyển hoá, nhóm gen liên quan đến sự biệt hoá và phát triển tế bào mỡ. Trong gia đình nếu cha hay mẹ hoặc thậm chí là cả hai đều béo phì thì khả năng con cái bị thừa cân sẽ rất cao. Nhiều người bị béo phì thừa cân do khả năng di truyền có tốc độ trao đổi chất chậm chạp, khó cải thiện.
· Sụn tuyến giáp: là vấn đề tuyến giáp không sản xuất đủ các hormone cần thiết cho cơ thể. Sự giảm hormone làm cho quy trình trao đổi chất bị ngưng lại, đồng nghĩa với lượng chất béo không được đốt cháy, là nguyên nhân dẫn đến tăng cân.
· Thiếu ngủ: Theo nghiên cứu nếu bạn hay bị thiếu ngủ 30 phút một ngày sẽ gia tăng nguy cơ thừa cân, béo phì lên tới 17%. Khi bạn ngủ không đủ, lượng ghrelin sẽ nâng lên khiến bạn thường xuyên cảm thấy đói, thèm đồ ăn chứa nhiều đường. Lâu dần sẽ dẫn tới mất kiểm soát khi thèm ăn, là nguyên nhân gây thừa cân, béo phì.
Người có nguy cơ cao bị thừa cân béo phì gồm có:
· Người gặp thói quen dùng đồ ăn nhanh, thức ăn nhiều năng lượng, sử dụng nhiều chất béo, đồ ăn chiên, rán, ăn không nhiều rau, uống nhiều nước ngọt, bia rượu ...
· Làm việc trong môi trường văn phòng tĩnh tại, ít vận động hoặc lười tập luyện cũng là nguyên nhân của béo phì.
· Những người hoạt động thể lực thường ăn thức ăn giàu năng lượng, khi họ thay đổi lối sống, hoạt động giảm đi nhưng vẫn giữ thói quen ăn nhiều cho nên bị béo phì.
Một số thói quen ăn uống dẫn đến béo phì
1. Ăn một ngày hai bữa
Chế độ ăn kiêng được sử dụng nhiều nhất cho người béo phì là mỗi ngày 2 bữa. Một số người có cuộc sống bận bịu và chỉ ăn khi đói, cũng có nhiều người ăn sáng có ít thời gian, và họ luôn cảm thấy rất đói trước bữa trưa.
Những người ăn không nhiều một bữa có nhiều khả năng tăng cân vì họ có cảm giác đói mạnh trong bữa ăn. Họ thích ăn nhiều đồ ăn có hàm lượng calo tăng như mì, bánh hấp, cơm và thức ăn ngọt để thỏa mãn mong muốn calo của não bộ khiến lượng đường trong máu nhanh tăng.
Vì vậy, để kiểm soát việc bổ sung vào cơ thể những thực phẩm nhiều calo và giảm được cân nặng, chúng ta nên chia nhỏ lượng calo đưa vào cơ thể hàng ngày thành 3 lần để tránh tình trạng quá đói.
2. Không ăn sáng
Nhiều người nghĩ rằng, nhịn ăn sẽ giảm được béo, hoặc đôi khi do quá bận, không kịp ăn sáng, rồi ăn bữa snags và bữa trưa cùng nhau. Thực tế thì đối lập, việc nhịn ăn sáng, sẽ kích thích cơ thể bổ sung năng lượng vào thời điểm khác, như làm ta ăn trưa hay tối nhiều hơn, ăn vặt nhiều hơn… để bù đắp phần năng lượng đã mất, dẫn đến làm tăng cân một cách không mong muốn. Nhịn ăn sáng còn có hại cho dạ dày và giảm tuổi thọ.
3. Ăn tối rất muộn
Thói quen ăn uống gây béo phì phổ biến thứ hai là ăn quá khuya, thường thấy ở những người làm việc quá giờ và ca đêm. Do ăn khuya, ít vận động, trao đổi chất chậm dẫn tới lượng calo này ăn vào sẽ tích lại dần trong cơ thể tạo thành mỡ.
Nếu không thể điều chỉnh thời gian ăn uống vì lý do công việc, có thể đem theo hộp cơm hoặc để một số đồ ăn tiện lợi ở văn phòng để tránh ăn quá muộn. Nếu đã qua 9 giờ tối, hãy chọn một vài đồ ăn không nhiều calo, chẳng hạn như súp hoặc rau.
4. Thói quen ăn hai thực phẩm nhiều calo
Những người béo phì thường không thích chọn thực phẩm giàu chất xơ và thực phẩm có nhiều protein, mà nạp vào bữa ăn của họ nhiều thực phẩm có nhiều tinh bột hơn, ví dụ như cơm và bánh mì, mì ramen với cơm rang, mì udon với cơm… dẫn tới lượng calo bổ sung vào cơ thể cao quá mức cần thiết.
Vậy nên, để tránh thừa cân béo phì, những người có thói quen ăn hai thực phẩm nên ăn nhiều rau hơn, ăn rau trước rồi mới ăn, để rau mang lại cảm giác no cố định và hạn chế ăn nhiều thực phẩm chủ yếu giàu tinh bột.
5. Chỉ ăn những thực phẩm chủ yếu giàu tinh bột
Có tác động đến sự tăng cân hơn việc ăn hai loại thực phẩm chính là chỉ ăn các loại thực phẩm chủ yếu. Như chỉ ăn duy nhất một loại thực phẩm như mì ống, mì ramen và cơm rang một ngày 2 bữa. Chỉ ăn các thực phẩm thiết yếu giàu tinh bột sẽ có sự tác động lớn về lượng đường trong máu và nhanh bị đói.
Thời điểm này cơ thể sẽ gia tăng nhu cầu ăn vặt giữa các bữa chính. Chủ yếu là mì, cơm rang và các món ăn khác thường sử dụng nhiều dầu mỡ và gia vị nên nhanh dẫn đến tăng cân. Với cách ăn này cũng có thể dẫn tới dinh dưỡng bị mất cân bằng và chuyển hóa chậm.
Vậy nên, một bữa ăn hợp lý nên có hai hoặc ba món, không những có rau mà chất đạm được cung cấp đủ.